Een burgerinitiatief is een krachtig instrument om de burgers meer bij het bestuur van de stad te betrekken. Het gaat boven het agendarecht van de raad zelf: de raad dient het aangedragen onderwerp te agenderen en, als dat aan de orde is, er een beslissing over te nemen. E.e.a. uiteraard wel binnen een aantal randvoorwaarden die vooraf getoetst worden.
Burger initiatieven worden niet vaak genomen en zijn dus een beetje bijzonder, eigenlijk een feestje voor de democratie.
Voor ons ligt nu het burgerinitiatief “onze Pietersberg”. Na toetsing aan de randvoorwaarden werd het BI geaccepteerd en tijdens een procedurele bespreking in de stadsronde van 1 september aan de raad aangeboden.
Al tijdens deze eerste presentatie, waarbij ook andere betrokken partijen aan het woord kwamen, bleek dat de vraag die het BI aan de raad voorlegt aanleiding gaf tot veel misverstanden. Onduidelijk is wat het BI nu eigenlijk van de raad verwacht: een “reflectie” over de toekomst van de berg of ook een beslissing over die toekomst of misschien een beslissing over de reflectie over die toekomst?
Wat voor reflectie en wat voor beslissing?
De raad heeft eerder een bestemmingsplan buitengebied St. Pietersberg vastgesteld, daarnaast gelden er bovengemeentelijke regelingen voor het gebied en is er op initiatief van NatuurMonumenten in samenspraak met zo'n 40 organisaties, clubs en personen een beheervisie voor het gebied opgesteld. Daarnaast is er voor de te transformeren groeve en bedrijventerrein van enci een gedetailleerd transformatieplan opgesteld, waar alle betrokken partijen in een overeenkomst voor getekend hebben, inclusief de gemeente Maastricht.
Er ligt dus al veel vast en er is al veel in uitvoering als het over “onze berg” gaat.
Ook de oostflank evolueert van een traditioneel kleinschalig landbouwgebied naar veel door particulieren beheerde terreinen, waarbij er eentje extra opvalt omdat het inmiddels over 9 hectare aaneengesloten grond gaat en de eigenaar ervan bezig is daar, binnen de wettelijke kaders, een landgoed van te maken.
Het landschap verandert daardoor, soms fors. En niet iedereen is daar even gelukkig mee.
Voor de gemeente geldt dat zij die wettelijke kaders dient te bewaken. Dat bleek maar weer eens toen recentelijk het wijzigen van een bestemmingsplan op onze agenda stond teneinde de herbouw van een woning in het gebied binnen strakke kaders mogelijk te maken.
Voor de bewoners en grondeigenaren in het gebied geldt evenzeer dat zij hun verantwoordelijkheid moeten nemen om zoveel mogelijk in gezamenlijkheid de kwaliteiten van het gebied te bewaken en verder te versterken.
En daar gaat het mis.
Verschillende groeperingen staan al enkele jaren lijnrecht tegenover elkaar en zien elkaar, lijkt het zo, vaker in de rechtszaal dan op hun geliefde oostflank. Veranderingen in het landschap stuiten op hevig verzet bij een aantal bewoners en landeigenaren elders op de berg. De onderlinge communicatie lijkt ontaard in een kat-en-muis spel, waarbij over en weer het wantrouwen zegeviert.
Voor mij en mijn fractie is inmiddels niet meer te ontwarren waar oprechte bezorgdheid over de veranderingen in het gebied ophoudt en waar een ordinaire vete tussen personen begint.
Deze onverkwikkelijke polemiek lijkt ook dit BI te hebben besmet. In de toelichting bij het BI komen we naar het oordeel van mijn fractie in vaarwater waar deze raad zich niet in zou moeten willen begeven.
Ook de exacte formulering van het BI leidt tot verwarring. Naast onzorgvuldigheden in de formulering is voor mijn fractie niet duidelijk wat nu eigenlijk geagendeerd wordt en waarover een beslissing wordt gevraagd. Daarom neigt mijn fractie naar optie “B” in het memo: het niet verder inhoudelijk behandelen van het BI omdat het BI in die interpretatie vraagt om te beslissen over een diepgaande reflectie.
Daarmee eindigt het feestje van de democratie wel een beetje met een kater.
De St. Pietersberg gaat ons allemaal aan het hart. Juist de laatste jaren zijn door deze raad en door anderen, zoals NatuurMonumenten, veel positieve en ambitieuze voornemens voor de toekomstige ontwikkeling van het gebied in soms uitgebreide samenwerkingsverbanden opgeschreven én onderschreven. Vrijwel iedereen die in het gebied woont of er grond bezit is daarbij betrokken. Allerlei regelgeving, gemeentelijk en bovengemeentelijk stelt daarbij, soms zeer gedetailleerde, randvoorwaarden.
De St. Pietersberg heeft nu vooral veel samenwerking nodig van alle betrokken partijen om er ook daadwerkelijk wat van te maken. Het is en blijft een lappendeken van particulier en publiek gebied.
Dat kun je als raad niet afdwingen, dat moeten de betrokken mensen zelf doen.
En dat vraagt een heel ander soort burgerinitiatief.
En deze raad?
Ónze Pietersberg gaat ons allemaal aan het hart en staat garant voor heftige emoties. Daarom dient ook deze raad de voortgaande ontwikkeling op de berg nauwgezet te volgen. Wellicht kunnen we komend voorjaar b.v. NatuurMonumenten vragen ons eens rond te leiden met een focus op alle veranderingen, de samenhang daar tussen en hoe ze zich verhouden tot de geldende spelregels.
Coen van der Gugten.
