Woensdag 27 mei vond er in Eupen een avond over TTIP plaats met Ska Keller, Europarlementariër namens de Duitse Groenen. Coen van der Gugten nam namens GroenLinks Maastricht deel aan de forumdiscussie. In Eupen vonden zo'n honderd (!) mensen TTIP de moeite waard en hadden een interessante avond. Ska Keller is een bezielende spreker met indrukwekkend veel dossierkennis. Zeer inspirerend!

Waarom zijn de groenen in Europa zo kritisch over TTIP?

Vrijhandel is een mooi principe: hef alle belemmeringen op, zodat binnen één grote vrijhandelszone iedereen zonder belemmering met elkaar zaken kan doen. Geen gedoe met import heffingen en geen verschillende regels en protectionisme meer. Daar vaart iedereen wel bij: prijzen dalen, economie neemt toe en dus ook de werkgelegenheid.

Een mooi verhaal, meer de werkelijkheid is helaas iets ingewikkelder.

Europa onderhandelt met de VS over een vrijhandelsakkoord

De Europese en de Amerikaans markten zijn onderworpen aan eigen wetgeving die op belangrijke onderwerpen flink kan verschillen. Denk b.v. aan regels rond productveiligheid, genetisch gemanipuleerde gewassen, hygiëne bij de productie van voedsel en de herkomst van producten. In Europa moet Moezelwijn toch echt uit het Moezelgebied komen. In de VS niet, daar mag iedereen zijn wijn Moezelwijn noemen.

Komt fetakaas uit Griekenland of uit Oregon? In Nederland hebben alle kranten inmiddels wel over de chloorkip geschreven: in de VS mag kip gedesinfecteerd worden door te spoelen in een chlooroplossing, in Europa en Nederland zeker niet.

Hoe zit het met de luchtvervuiling door auto's: de regels zijn in de VS strenger dan in Europa. Gaan wij daarvan profiteren?

Betekent vrijhandel dat alle regels verdwijnen? Of dat de moderne, vergaande regels van Europa vervangen worden door de achterhaalde regels van de VS en andersom? 

Dan is vrijhandel ineens niet meer zo fair. Een vrijhandelsverdrag kan dan plots heel ingewikkeld worden en grote gevolgen hebben.

Meer of minder werkgelegenheid

Van allerlei kanten proberen betrokken partijen te voorspellen wat er met de werkgelegenheid gebeurt. Duidelijk is dat dat zeer onduidelijk is. Als Moezelwijn uit Californië kan komen tegen een afbraakprijs, kunnen de wijnboeren langs de Moezel wel inpakken. Aan vrijhandel zijn risico's verbonden die zonder gedetailleerde regelgeving rond die vrijhandel niet zijn te overzien. Hoe vrij is vrijhandel dan eigenlijk?

Als in de VS produceren tegen lage loonkosten de norm wordt, wat gebeurt er dan met de lonen in Europa? 

Harmoniseren van regels moet er toe leiden dat de beste regels de norm worden. Onze arbo moet model worden voor de VS en niet andersom. 

Gezien het gedoe rond “Obamacare” lijkt de kans daarop niet groot.

Geschillenbeslechting tussen bedrijven en landen

De Amerikanen willen dat er een onafhankelijke instantie komt waar bedrijven hun beklag kunnen doen en schadevergoeding kunnen eisen als ze vinden dat nationale of Europese regelgeving nadelig voor hen is.

Dat vindt GroenLinks onaanvaardbaar: ook arbitrage moet onderworpen blijven aan de democratisch tot stand gekomen regels van een land.

Vooral grote bedrijven hebben het geld om dit soort arbitrage te zoeken. Kleine bedrijven komen daar helemaal niet aan toe. Beleidsvrijheid van landen én Europa is essentieel. Daarnaast is nodig dat ook kleinere partijen rechtvaardige behandeling kunnen zoeken. Wereldwijd opererende bedrijven horen niet boven de nationale en Europese regels te staan.

TTIP raakt ons allemaal 

TTIP gaat over zo'n 50% van de wereld handel. De gevolgen zijn daarom verstrekkend. Een zorgvuldig scenario met veel regie is dan geboden. Geen vrijheid omlaag, maar vrijheid omhoog. In Nederland is het debat over TTIP lang niet zo heftig als in de landen om ons heen. Tijd om wakker te worden?

Wordt TTIP het nieuwe speeltje van het geglobaleerde kapitalisme of een instrument om onze economische wereld eerlijker en gelijkwaardiger te maken onder democratisch bestuur?

Coen van der Gugten.