Vrijdag 8 september. Hoe redt je een middeleeuwse binnenstad die tegen haar fysieke grenzen aanloopt van de ondergang? Door onvermijdelijke keuzes te maken en die voortvarend door te voeren.

En wij gingen kijken.

Een flinke delegatie van 2 wethouders (John Aarts en Gert-Jan Krabbendam), een aantal raadsleden, w.o. Coen van der Gugten, en leden van de fietsersbond en KloarLoch op initiatief van KloarLoch een werkbezoek aan Gent.

Gent lijkt wel een beetje op Maastricht: een prachtige, middeleeuwse binnenstad die door steeds meer mensen bezocht wordt. Alles groeit daardoor: het aantal mensen, de horeca, de middenstand én het autoverkeer. Door de luchtkwaliteit, het lawaai en de veiligheid, stond de leefbaarheid in die binnenstad daardoor steeds meer onder druk. Ook Gent moest daarom keuzes maken om te voorkomen dat die mooie, oude binnenstad aan haar eigen succes ten onder zou gaan.

In veel steden worden dan stap voor stap veranderingen in fases doorgevoerd. Met als gevolg dat er jarenlang over al die veranderingen gesteggeld wordt en resultaten pas na lange tijd bereikt worden.

Patsboem-benadering

Gent pakte het anders aan: op 3 april 2017 werden in één nacht letterlijk alle verkeersborden verhangen en zo in één klap een totaal nieuw circulatieplan voor de binnenstad ingevoerd. Straten waar tot dan toe de auto alles overheerste werden verkeersluw gemaakt en kregen fietsers, voetgangers en openbaar vervoer ruim baan.

Er werd echter geen oorlog gevoerd tegen de auto: iedereen die dat nodig heeft krijgt een vergunning om toch het gebied binnen te rijden. Door een slim circulatieplan wordt doorgaand verkeer in de binnenstad onmogelijk gemaakt. Ondanks de vele duizenden verstrekte vergunningen (Gent is 2x zo groot als Maastricht) werd de binnenstad op slag een oase van rust en konden bewoners en bezoekers eindelijk weer ongehinderd door de straten wandelen en fietsen.

Geen autootje pesten

De stad is niet afgesloten met fysieke barrières, zoals paaltjes. Camera’s registreren de kentekens van alle auto’s die het gebied binnenrijden, waarbij voor bevoorrading net als in Maastricht venstertijden gelden in de vroege ochtend. Vervolgens heeft iedereen 8 dagen de tijd duidelijk te maken dat hij/zij daar mocht zijn: door in te checken bij een hotel of zich door een bezocht bedrijf te laten afmelden. Bewoners kunnen altijd twee kentekens opgeven die gewoon binnen mogen in die stad. Controle achteraf dus met uiteraard een boete voor wie geen goede reden kon opgeven.

Deze benadering blijkt uiterst succesvol: de afsluiting van de binnenstad filtert zo effectief wie wél en wie niét mag. Door de boetes levert het project geld óp i.p.v. dat het geld kost. Gent haalt nu jaarlijks zo’n 20 miljoen Euro op, waarbij de beperkte administratieve capaciteit grenzen stelt: met meer mensen zou men tot wel 50 miljoen euro aan boetes kunnen innen. Overigens zakt dat bedrag daarna, omdat veel mensen maar één keer in de fout gaan.

Een veilige en schone binnenstad

Sommige plekken in de binnenstad zijn zó rustig geworden dat ze ook heringericht worden tot recreatieve plekken met meer groen en mobiele recreatieve zit- en speelobjecten. Deze objecten, ter grootte van een container, worden af en toe verplaatst en zorgen voor afwisseling in de stad.

De behoefte aan parkeerplaatsen vermindert uiteraard. In Gent worden autoparkeerplekken waar nodig omgebouwd tot mini fietsenstallingen: een hekje ervoor en een hekje erna met een fietsenrek ertussen, hoe simpel kan het zijn.

En het fietsverkeer neemt flink toe. Gent investeert daarom in fietsroutes de stad in en uit, fietsenstallingen en fietsenverhuur.

En misschien wel het leukste: langs belangrijke fietsroutes staan fiets-telpalen die laten zien de hoeveelste fietser je die dag bent. Het zijn er duizenden per dag.

Politiek en organisatie

In Gent wordt dit vooruitstrevende beleid gerealiseerd door een politieke coalitie die bestaat uit SP-a, Groen en open-VLD. Juist door die politieke combinatie is er ook veel aandacht voor de belangen van het bedrijfsleven. Natuurlijk verandert de binnenstad en dat heeft ook gevolgen voor de ondernemers. Door het vergunningen systeem blijft het nieuwe regime echter ook leefbaar voor partijen die daarvan afhankelijk zijn. Autobezitters worden m.b.v. premies gestimuleerd op schonere voertuigen over te stappen.

Essentieel is de keuze om alles wat met deze nieuwe mobiliteit in de binnenstad te maken heeft in één krachtig bedrijfsonderdeel te organiseren. De “dienst mobiliteit” van de stad Gent beheert alle aspecten van dit nieuwe circulatieplan. Snel en slagvaardig opereren vormen de basis onder het succes en dat dwingt respect af.

https://stad.gent/mobiliteitsplan/het-circulatieplan

Coen van der Gugten