De basis op orde?
In de midterm review beschrijft u de voortgang in de uitvoering van het coalitieakkoord. In de kaderbrief droomt u wat u het komende jaar wilt realiseren. Zowel de midterm review als de kaderbrief deden me denken aan een boek van Marten Toonder over de belevenissen van Heer Bommel: "De zonnige kijk". Bommel wordt er toe verleid de wereld door een rose bril te bekijken. Een tijdlang levert dat een sterke combinatie van wensdenken en scheefkijken op, waardoor ineens alles mogelijk lijkt en de wereld uit louter zonnige vergezichten bestaat. U vermoedt het al, het loopt slecht af en uiteindelijk zet iedereen zijn roze bril af en ziet de harde werkelijkheid van de alledaagse wereld onder ogen.
Hoe gekleurd is de bril waardoor deze coalitie naar de werkelijkheid van onze stad kijkt? Wanneer kunnen we de immer oplopende kosten van het sociale domein niet meer aan? Wanneer heeft het altijd maar weer geld weghalen bij cultuur en sport bloedarmoede van de stad tot gevolg? Wat doen we nu écht om de belangrijke grote vraagstukken rond klimaat, milieu en energie op tijd in de knijpert te krijgen? Hoe zoeken we oplossingen voor de oplopende energierekening van gezinnen en verzinnen we een list om de klimaat opgave te koppelen aan armoede beleid, aan nieuwe kansen voor mensen op werk en inkomen?
De energie- en warmtetransitie zijn belangrijke thema’s, die iedereen in onze stad raken. Mensen in de stad weten niet goed, wat ze ermee aan moeten. Wat moeten ze doen, als hun verwarmingsketel kapot gaat? Hoe houden we de transities eerlijk en voor iedereen betaalbaar? Al jaren schetst u vooral een roze vergezicht van energie en warmte van Chemelot. Dat vergezicht blijft als een ware Fata Morgana altijd maar aan de horizon, het komt nooit dichterbij. GroenLinks vindt, dat het college hier veel te langzaam en te eenzijdig mee bezig is. Daarom hebben we 2 moties gemaakt: de motie Symposium Warmte- en Energietransitie en, samen met de PvdA, de motie Kabelgootjes. De stad heeft nood aan simpele en uitvoerbare projecten die de transitie in doenlijke stappen naar de toekomst dichterbij brengen en die mensen laten zien wat ze, zélf en samen, wél kunnen doen. En kijk serieus naar de Tom Poezen in onze stad, zoals Frits Hof met zijn buurt opslag voor warmte.
Er staat voor ons als raad belangrijke besluitvorming over de warmte- en energietransitie op de agenda met verstrekkende gevolgen voor onze stad. Voorwaarde voor een goede besluitvorming over deze complexe thema’s is naar de mening van GroenLinks dat we als raad er ook gewoon meer kennis van dragen. En daar onze politieke keuzes op baseren. Daarom stellen we jullie middels een motie voor, een raadswerkgroep te vormen om samen met de griffie een partij overstijgend, neutraal symposium te organiseren over warmte- en energietransitie. (Wat gebeurt er al op andere plaatsen? Wat zijn de problemen? Welke oplossingen zijn er? Hoe houden we alles betaalbaar voor iedereen?)
Door de motie kabelgootjes kunnen burgers het elektriciteitsnet ontlasten en hun elektrische auto’s uit eigen bron opladen. Elektrische auto's horen niet alleen op opritten van luxe villa's, maar ook langs de stoep van rijtjeshuizen. Dáár zijn die kabelgootjes voor. Congestie management is gebaat bij lokale en kleinschalige koppelkansen. En die kunnen we ook nog eens veel sneller realiseren dan de Fata Morgana Chemelot.
We spreken in Maastricht graag over ontschotting, zowel binnen de gemeentelijke organisatie als tussen de beleidsterreinen in de stad. Wijkontwikkelingsplannen geven ons een kans om energietransitie, vergroening, luchtkwaliteit, hittestress, sociale samenhang, armoedebestrijding, integratie, ouderenzorg, toegankelijkheid (hoeveel moet ik er noemen?) in samenhang naar een betere toekomst te ontwikkelen. Een energietransitie die groepen mensen in armoede achterlaat is mislukt. Armoedebeleid dat geen oog heeft voor wat de toekomst brengt is ook mislukt.
Bij de verdere ontwikkeling van wonen en werken in Maastricht mogen we geen groepen vergeten. Waar het wél lukt mag geen spanning opleveren met waar het niét lukt. En we bedoelen álle groepen, dus ook de woonwagenbewoners. De woningbouw opgave in onze stad is de laatste paar jaar veel groter geworden. Tegelijkertijd weten we ook dat Maastricht maar weinig echte groene zones heeft. Naar inzicht van GroenLinks kunnen we met slim inbreien en het ontwikkelen van nieuwe stadszones, zoals het stationsgebied, heel veel woonruimte realiseren die ook past bij het nieuwe soort Maastrichtenaren dat we steeds vaker zien: kleine huishoudens op dynamische plekken met goed openbaar vervoer en dicht bij de voorzieningen van de binnen stad.
De roze bril richten op een waterwingebied aan gene zijde van de Molenweg vinden wij onverstandig. Je kunt die waardevolle groene rand van de stad maar één keer volbouwen. En nu net dáár kun je niet de woon/werk/mobiliteits combinatie realiseren waar die veranderende bevolking behoefte aan heeft.
Stadontwikkeling is naar inzicht van GroenLinks een regionale en misschien wel Euregionale opgave. Met goed (openbaar) vervoer wonen studenten nu ook al in andere gemeenten, dat hoort onderdeel van onze stedelijke planning te worden.
En dan cultuur. Iedereen in dit huis ziet dat de bezuinigingen op cultuur over kritische grenzen gaan. Als musea, cultuur instellingen en festivals, die vaak jaren hebben gebouwd aan kwaliteit en kontinuiteit en daarmee het culturele en sociale weefsel van de stad hebben gevoed, nu écht financiëel de nek om worden gedraaid. Dat vindt GroenLinks kapitaal vernietiging, en dan bedoelen we niet alleen geld. Weg is weg. Maar onze stad heeft het wel nodig. Dus worden al die initiatieven jaren later weer opnieuw genomen. Wat een verspilling van geld, creativiteit en energie. En veel culturele ondernemers migreren ondertussen naar andere steden, waar wél ruimte voor ze is om te floreren.
De betaalbaarheid van wonen is een onderwerp dat iedereen in dit huis ter harte gaat. GroenLinks blijft erop hameren dat streven naar een klein overschot (frictie leegstand?) veel problemen rond huizen en studenten kamers oplost. Betaalbaar en fatsoenlijk wonen staat in onze grondwet en nergens staat dat de markt dat allemaal mag regelen. Dat zijn politieke keuzes. GroenLinks kiest voor een overheid die haar verantwoordelijkheid neemt en voldoende sturingskracht ontwikkelt om, samen met collectieve partijen zoals de corporaties, een op mensen gerichte stadsontwikkeling te realiseren.
Stadsontwikkeling gaat ook over ouderenzorg, denk aan eenzaamheid en dementie. In de buurten van de toekomst hoort wat daar voor nodig is er gewoon bij. In Oss kun je zien dat het ook kán. Maar dan moet u dus niet bezuinigen op vrijwilligers, wat u wél doet. 2% van de Maastrichtenaren is dement, samen met het CDA dienen we een motie in die bepleit dat we zorgen dat ook mensen met dementie gewoon er bij horen. De buurthuizen kunnen wat ons betreft daar weer een grotere rol bij krijgen. Klimaathuis, sociale dienst, cultuuraanbod: spreekuren en loketfuncties dicht bij mensen maakt "de gemeente" toegankelijker.
Tot slot nog twee kernthema's voor GroenLinks.
Klimaatverandering wordt echt in hoog tempo een groot probleem voor Maastrichtenaren die in de versteende delen van de stad wonen. Bomen, bomen, bomen. Échte bomen met grote bladerkronen, overal in de binnenstad. Zij zijn de openlucht airco's van de toekomst. Planten die hap. Kabels in de grond mogen niet de reden zijn dat onze binnenstad langzaam maar zeker onleefbaar wordt.
Openbaar vervoer zit gevangen in het verouderde concept van buslijnen. Veranderende mobiliteit in de stad gaat over Stappen, Trappen en Openbaar vervoer. OV dient complementair te worden aan stappen en trappen. Het tijdperk van de dominante auto loopt ten einde en ook dat moet ons niet overkomen.
GroenLinks vindt het zeer triest dat onze Belgische buren nu ook de laatste bouwstenen van het ooit zo ambitieuze Spartacus plan ten grave hebben gedragen. Veroordeeld tot een structuur van onaantrekkelijk busvervoer uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw, gaat de hele regio daar steeds meer last van krijgen. En Maastricht hoort ook bij die regio.
Tot slot
Wij gewone mensen beschikken niet over het denkraam van een Bommel, maar we kunnen wel leren van zijn avonturen. Organiseer de Tom Poezen in de samenleving. We hebben hun listen hard nodig om te voorkomen dat Heer Bommel al te hard de fout in gaat. Geld is belangrijk, maar slim organiseren hoe dat besteed wordt evenzo. En we moeten zonder roze bril de keuzes durven te maken die binnen ons financiële "denkraam" passen. Bottomline is de balans, niet alleen de financiële, maar ook de maatschappelijke.
Schaefer zei ooit "in gelul kun je niet wonen". Wij vragen ons af of we in al dit mooie en geduldige papier van deze coalitie een realiseerbare werkelijkheid kunnen ontdekken waarin we als stad met zijn allen kunnen blijven wonen. Veel beleid heeft last van de roze bril en wordt na een tijdje weer ingeruild voor nieuw beleid. Of, opnieuw volgens Schaefer: "Is dit beleid of is hierover nagedacht?"
U begrijpt dat wij grote moeite hebben met deze begroting die op belangrijke thema's niet spoort met wat wij denken dat belangrijk is.
